Tục đoạn là loài cây thường mọc hoang, có nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc nước ta, nhưng từ lâu đã được các thầy thuốc khám phá ra nhiều công dụng quý giá như trị đau mỏi xương khớp, mụn nhọt, bong gân và an thai cho chị em. Tục đoạn là bộ rễ phơi hay sấy khô của cây xuyên tục đoạn (Dipsacus asper Wall.) hay trụ tục đoạn (Dipsacus japonicus Miq.), thuộc họ tục đoạn (Dipsacaceae).
Về thành phần hóa học, tục đoạn có triterpen glycosid (akebia saponin D), iridoid glycosid (swerosid, loganin và cantleyosid), daucosterol, õ-sitosterol, sucrose... Theo Đông y, tục đoạn vị đắng cay, tính hơi ôn; vào kinh can và thận. Có tác dụng bổ can ích thận, nối liền gân cốt, thông huyết mạch, cầm máu, giảm đau. Dùng làm thuốc bổ, chữa đau lưng, mỏi gối; trị sưng tấy do té ngã gãy xương, động thai dọa sẩy, ít sữa sau khi đẻ, nam giới di tinh. Ngày dùng 12-20g. Làm thuốc trừ phong nên dùng sống, làm thuốc cầm máu thì phải sao. Sau đây là một số bài thuốc trị bệnh:
Hoạt lạc giảm đau: Trị can thận đều suy nhược; sống lưng và thắt lưng, các khớp xương và chân tay đau buốt.
Bài 1 - Hoàn tục đoạn: tục đoạn 12g, ngũ gia bì 12g, ý dĩ nhân 12g, phòng phong 12g, ngưu tất 12g, tỳ giải 12g, thục địa 20g, bạch truật 12g, khương hoạt 8g. Các vị nghiền bột, làm viên hoàn. Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 12g, chiêu với nước muối loãng hoặc rượu ấm. Trị can thận suy nhược, sống lưng và thắt lưng đau buốt.
Bài 2: tục đoạn 20g, ngưu tất 20g, tỳ giải 20g, phòng phong 20g, xuyên ô (chế) 20g. Tất cả tán bột, luyện mật làm hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g, uống với nước. Trị đau nhức tứ chi do phong thấp.
Bài 3: tục đoạn 10g, ngưu tất 10g, đỗ trọng 10g, tang ký sinh 10g, câu kỷ tử 5g, đương quy 5g, hà thủ ô đỏ. Sắc uống trong ngày. Có thể ngâm rượu uống. Công dụng bổ can thận, chữa đau mỏi gân cốt, đặc biệt ở người già.
Cẩm nang bạn nên biết:
Tục đoạn (rễ khô cây xuyên tục đoạn) trị đau lưng mỏi gối, sưng tấy do té ngã...
Tiếp cốt liệu thương:
Bài 1 - Tiếp cốt tán: nhũ hương sao 12g, một dược sao 12g, tự nhiên đồng 12g, thổ miết trùng 12g, huyết kiệt 12g, tục đoạn 12g, đương quy 12g, cốt toái bổ 12g. Sắc uống trong ngày.
Bài 2: tục đoạn, cốt toái bổ, ngưu tất, nhũ hương, một dược, tam thất, đỗ trọng, đương quy, xuyên khung, mỗi vị 5g. Sắc uống trong ngày. Chữa vết thương sưng tấy, gãy xương.
Bài 3: hồng hoa 12g, mộc hương 8g. Các vị nghiền bột mịn. Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 12g, chiêu với nước đun sôi. Hoặc dùng ngoài: nhào với rượu hoặc giấm làm thành bột hồ nhão, đắp vào chỗ đau. Trị gãy xương không liền.
Cố tinh chỉ băng:
Bài 1: tục đoạn 60g, đỗ trọng 60g, táo nhục vừa đủ. Tục đoạn tẩm rượu sao, đỗ trọng tẩm nước gừng sao đứt tơ; tán bột. Tất cả trộn đều thành khối mềm dẻo, làm viên bằng hạt ngô. Mỗi ngày uống 30 viên, uống với nước cháo. Chữa động thai, dọa sẩy thai khi có thai được 2-3 tháng.
Bài 2 - Hoàn tục đoạn: tục đoạn 12g, đương quy 12g, long cốt 12g, hoàng kỳ 12g, xích thạch chi 12g, địa du 12g, thục địa 16g, xuyên khung 6g, ngải diệp 6g. Các vị nghiền bột, làm viên hoàn. Ngày 2 lần, mỗi lần 8g, chiêu với nước đun sôi. Trị phụ nữ băng lậu đới hạ, các chứng động thai, nguy cơ sẩy thai.
Ít sữa sau khi đẻ: tục đoạn 15g, đương quy 5g, xuyên khung 5g, xuyên sơn giáp 6g, ma hoàng 6g, thiên hoa phấn 8g. Sắc uống. Chữa phụ nữ sau đẻ sữa không xuống, sữa ít.
Kiêng kỵ: Người có chứng thực nhiệt không được dùng.
Theo sức khoẻ đời sống