Nghệ đã được sử dụng trong các bài thuốc Đông y với nhiều công dụng khác nhau chữa các cơn đau do khí trệ; đau dạ dày, ợ chua, ăn kém đầy bụng; Nghệ có công dụng lợi mật, dùng trong các bệnh viêm gan vàng da.
Thành phần chính của củ nghệ là chất màu curcumin. Tinh chất curcumin là chất có hoạt tính chống viêm cao có tác dụng hỗ trợ quá trình tiêu hoá lượng thức ăn thích hợp. Nghệ có thể bảo vệ niêm mạc đường ruột và đường tiêu hoá, ức chế sự tạo khí, làm tăng lượng chất nhầy trong dịch vị, chống tổn thương viêm loét, ngăn chăn sự hình thành của loét dạ dày và tá tràng.
Đông y chia nghệ làm 2 loại: nghệ vàng (củ cái gọi là khương hoàng, củ con gọi là uất kim) và nghệ tím (nga truật)
Khương hoàng: là củ cái của phơi khô của cây nghệ (Curcuma longa L.) họ gừng (Gingiberaceae). Vị cay, đắng tính ấm vào kinh tâm, can tỳ. Tác dụng: Phá huyết hành ứ, thông kinh chỉ thống, dùng điều kinh, chữa kinh nguyệt không đều, đau dạ dày, ợ chua, ăn kém, đầy bụng, hỗ trợ điều trị viêm gan, vàng da
Bài thuốc: Khương hoàng 8g, hoàng liên 6g, nhục quế 3g, diên hồ sách 12g, uất kim 3g, nhân trần 12g. Sắc nước uống điều trị viêm dạ dày, viêm đường mật, bụng trướng, nôn mửa.
Nghệ tán bột dùng với mật ong ăn chữa đau dạ dày.
Uất kim: là củ nhánh con của cây nghệ (Curcuma longa L.) họ gừng (Zingiberaceae). Vị cay đắng tính lạnh vào kinh tâm, phế, can. Tác dụng hành huyết phá ứ, hành khí giải uất, lợi đởm thoái hoàng chữa kinh nguyệt không đều, bế kinh, thống kinh; Hành khí giải uất: Chữa các cơn đau do khí trệ như đau dạ dày, ngực bụng đầy trướng. Thanh can đởm thấp nhiệt: Chữa viêm gan hoàng đản, xơ gan, viêm túi mật, sỏi mật. Ngày dùng 6g - 12g (dùng sống)
Bài thuốc: Bột uất kim hằng ngày uống 6g với nước sắc đảng sâm 12g uống hàng ngày trị sỏi mật.
Hoặc dùng bài: Kim tiền thảo 30g, màng mề gà 6g, uất kim 9g, kim ngân hoa 15g, đại hoàng sống 3g, chỉ thực 12g, nhân trần 30g. Ngày 1 thang, sắc 2 lần, uống sáng và chiều chữa viêm đường mật và sỏi mật.
Nga truật: là thân rễ phơi khô của cây nghệ tím (Curcuma zedoaria). Vị đắng, cay, tính ôn, vào can kinh. Tác dụng hành khí, phá huyết, tiêu tích hóa thực.
Chữa bệnh đường tiêu hóa: Viêm niêm mạc và loét hành tá tràng, ăn uống chậm tiêu, thường đau bụng không rõ nguyên nhân, buồn nôn, ho, kinh nguyệt không đều. Còn dùng làm thuốc bổ dưới dạng thuốc sắc, bột hoặc viên, có thể cho thêm mật ong.
Bài thuốc: Nga truật, tam lăng đều 5g, trần bì 10g, chế hương phụ 6g, la bạc tử 5g, sa nhân 3g, thanh bì, chỉ thực đều 6g, hồ hoàng liên, lô hội đều 3g, hồ tiêu 5g. Tất cả tán bột mịn trộn đều hồ hoàn, mỗi lần uống 3 - 6g, ngày 2 lần có tác dụng kích thích tiêu hóa.
Ngoài ra các loại nghệ trên đều có thể tán bột dùng chung với mật ong ăn trực tiếp hoặc làm thành viên hoàn uống hằng ngày chữa đau dạ dày.
Theo sức khoẻ đời sống